تعدادی از جوانان می‌گویند که مهاجرت سبب تغییر در باور و نگرش آنان نسبت به زندگی شده است. آنان می‌افزایند که تجربه زندگی در کشورهای دیگر دیدگاه‌شان را نسبت به آزادی، نقش زن در جامعه، و فرصت‌های شغلی دگرگون کرده است. به گفته آنان، مهاجرت زمینه آشنایی با فرهنگ‌های متفاوت و آزادی‌های فردی را فراهم کرده که پیش از آن در افغانستان آن را تجربه نکرده بودند.

برای بسیاری از جوانانی که با آنان گفت‌وگو شده، مهاجرت فرصتی برای بازتعریف هویت شخصی و بازنگری در نگاهشان به جهان بوده است. این جوانان معتقدند که سبک زندگی نیز از جمله موضوعاتی است که مهاجرت باعث تغییر در آن شده است. آنان می‌افزایند که در محیط جدید، توانسته‌اند مهارت‌های تازه‌ای بیاموزند و توانایی‌های فردی خود را نیز توسعه دهند.

محمدرضا، یکی از جوانانی که تجربه مهاجرت به ایران را داشته، می‌گوید این تجربه دیدگاه او را نسبت به مدیریت زندگی، مسائل اقتصادی و اجتماعی و استقلال مالی به‌طور چشم‌گیری تغییر داده است. او معتقد است که مهاجرت، وابسته نبودن به نهادهای دولتی و تلاش برای داشتن درآمد مستقل را برایش به یک ارزش تبدیل کرده است.

رضا می‌افزاید: "دیدگاه من نسبت به مدیریت زندگی، مسائل اقتصادی و اجتماعی، ارزش کار و حرفه و استقلال مالی تغییر کرده است. مهاجرت باعث شد متوجه شوم که وابستگی به نهادهای دولتی و نداشتن مهارت یا شغل، چگونه می‌تواند انسان را به‌سوی بیکاری و فقر بکشاند. دیگر این‌که مهاجرت به من فهماند که داشتن یک دولت ملی چقدر مهم است."

اصغر که در پنج سال گذشته به هند، ایران و پاکستان سفر کرده، می‌گوید که مهاجرت تجربه‌ای دشوار اما آموزنده بوده است. او در این کشورها با چالش‌ها و فرصت‌هایی روبه‌رو شده که نگرشش نسبت به زندگی را تغییر داده است. او می‌افزاید: "مهاجرت می‌تواند بر رشد مهارت‌ها و کسب تجربه نیز تأثیر بگذارد، چرا که بسیاری از امکانات، حمایت‌ها و فرصت‌هایی که در کشور خود داشتند، در کشور میزبان وجود ندارد یا دسترسی به آن‌ها دشوار است؛ از این رو زود مهارت کسب می‌کنند."

محمد یوسف غفوری، یکی دیگر از جوانان دارای تجربه مهاجرت، می‌گوید که مهاجرت تنها جابه‌جایی فیزیکی از یک کشور به کشور دیگر نیست، بلکه یک فرایند عمیق یادگیری، تجربه‌اندوزی و تحول فردی است. به باور او، مهاجرت، فرد را در معرض مهارت‌های فنی، تجربیات نو و چالش‌های متنوع قرار می‌دهد که می‌تواند منجر به رشد شخصی و حرفه‌ای شود. او تأکید می‌کند که اگرچه مهاجرت با دشواری‌ها و محرومیت‌هایی همراه است، اما در عین حال می‌تواند زمینه‌ساز بازسازی هویت فردی، ارتقای سرمایه انسانی و گسترش ارتباط میان فرهنگ‌ها و ملت‌ها گردد.

آقای غفوری می‌گوید: "مهاجرت در تغییر و گسترش جهان‌بینی فرد تأثیر انکار ناپذیری دارد چون، مهاجرت شخصیت درونی انسان را از دایره امن خانواده و محیطی که در آن زاده شده است بیرون می‌کند، در یک جهان کاملا تازه‌ قرار می‌دهد که انسان در آن، از کوچک‌ترین وظایف روزمره فردی خود گرفته تا بزرگ‌ترین تکالیف زندگی به دوش خودش است. این سبب می‌شود جهای بینی فرد از لحاظ شخصیتی رشد کند و به سمت مسئولیت‌پذیری سوق دهد."

از دیدگاه لیلا یوسفی که تجربه‌ دو سال مهاجرت به یکی از کشورهای اروپایی را دارد؛ مهاجرت انسان را از نو می‌سازد. او باور دارد که هیچ‌کس، حتی خانواده و دوستان، نمی‌توانند به‌اندازه‌ مهاجرت بر زندگی انسان تأثیر بگذارند.

لیلا بیان می‌کند: "ما یک جمله‌ داریم که می‌گوید مهاجرت کن تا پخته شوی. واقعیت این است که واقعاً پخته‌تر می‌شویم. وقتی از منطقه‌ امن زندگی‌ات بیرون می روی، خیلی از تکیه‌گاه‌ها و آدم‌هایی را که به آن‌ها وابسته بودی مثل خانواده، دوستان و سایر نزدیکان دیگر نداری. در مهاجرت، چه تنها باشی و چه با خانواده، با نداشتن‌ها روبه‌رو می‌شوی. با شوک‌های فرهنگی، فشارهای روانی، و چالش‌هایی که فقط خودت باید از پس‌شان بربیایی که این خودش انسان را قوی‌تر می‌سازد."

هم زمان، تعدادی از روان‌شناسان بر این باورند که مهاجرت، تجربه‌ای فوق‌العاده عمیق و چندبعدی است که می‌تواند تأثیرات مثبت و منفی بر جوانان برجا بگذارد. از دیدگاه آنان، جوانانی که با چالش‌های مهاجرت مواجه می‌شوند، اگر از حمایت‌های روانی و اجتماعی برخوردار باشند، می‌توانند مهارت‌هایی مانند حل مسئله، استقلال، سازگاری، تاب‌آوری و ارتباطات اجتماعی را در خود تقویت کنند.

رضوانه رحیمی، روان‌شناس می‌گوید: "در کنار دشواری‌ها، مهاجرت می‌تواند تجربه‌ای سازنده و توانمندساز باشد. جوانی که با چالش‌های مهاجرت روبه‌رو می‌شود، اگر از حمایت روانی و اجتماعی برخوردار باشد، می‌تواند مهارت‌هایی مانند حل مسئله، استقلال، سازگاری، تاب‌آوری و مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کند. این فرایند، به بازسازی فردی، افزایش اعتماد به نفس، رشد شخصیتی و گسترش دیدگاه او نسبت به جهان کمک می‌کند."

این روانشناس برای یادگیری و رشد در محیط جدید، بر مواردی چون شناخت احساسات، افزایش خودآگاهی، ایجاد شبکه‌های اجتماعی، دریافت مشاوره روانی و یادگیری زبان و فرهنگ کشور مقصد تأکید می‌کند.

جامعه‌شناسان نیز بر این باورند که مهاجرت می‌تواند پیامدهای مثبت و منفی بر جوانان داشته باشد.  از دیدگاه جامعه‌شناسان، مهاجرت زمانی می‌تواند باعث تغییر در جهان‌بینی افراد شود که آنان از تجربیات جدید خود برای رشد توانایی‌ها و توسعه فردی استفاده کنند.

راشد صدیقی جامعه شناس، در این‌باره می‌گوید: "مهاجرت در مجموع می‌تواند دو نوع پیامد مثبت و منفی داشته باشد. متأسفانه بسیاری از افراد در روند مهاجرت، تحت تأثیر فشارهای روانی و فرهنگی قرار می‌گیرند و گاهی تمام داشته‌های خود، از جمله زبان، فرهنگ و هویت‌شان را از دست می‌دهند. با این حال، مهاجرت می‌تواند بر هویت فردی، طرز نگرش و حتی جهان‌بینی افراد تأثیرگذار باشد."

تعدادی از فعالان حوزه مهاجرت می‌گویند که مهاجران با چالش‌های زیادی در زمینه‌ فرهنگی و شخصیتی روبه‌رو می‌شوند که مبارزه‌ با این چالش‌ها فرد را متحول می‌کند.

عبدالله طارق، فعال حوزه مهاجرت می‌گوید: "مهاجرت در روند شکل‌گیری هویّت جدید، پذیرش هویّت‌ها و یا آگاهی هویّت‌ها و شناخت هویّت فردی و جمعیت تأثیر دارد. این تجربه، آگاهی فرد را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود با تنوع، تعامل، تناقض و تفاهم میان هویت‌های مختلف آشنا شود. مسائلی مانند فرهنگ، نژاد، مذهب و دین نیز در این فرایند مطرح می‌شوند. از نظر ایدئولوژیک و از نظر فرهنگی، وابستگی به هویّت خودش شکل می‌گیرد."

مهاجرت از آغاز شکل‌گیری جوامع انسانی تاکنون همواره جریان داشته و در طول تاریخ، اشکال و انگیزه‌های گوناگونی به خود گرفته است. مردم افغانستان نیز طی چند دهه‌ گذشته، به‌ویژه پس از سقوط افغانستان به‌دست طالبان، یکی از بزرگ‌ترین جمعیت‌های مهاجر و آواره جهان را تشکیل داده‌اند. در سال‌های اخیر، تعدادی زیادی از آنان به‌گونه‌ای اجباری از کشورهای ایران و پاکستان به افغانستان بازگردانده شده‌اند.

منبع: روزنامه هشت صبح

لینک:

https://8am.media/fa/immigration-redefining-identity-or-a-challenge-to-living/